Փաշինյանը, տրանսգենդերը, մաքսատան աշխատակիցն ու մարդու իրավունքները
Իհարկե, նորից չէինք անդրադառնա երեկվա՝ ապրիլի 9-ի, մաքսատան դեպքին, եթե այստեղ մարդու իրավունքների ակնհայտ ոտնահարում ու լիազորությունների չարաշահում չտեսնեինք:
Նախ՝ արդարության համար պետք է ասել, որ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը մաքսային ծառայության աշխատակցին աշխատանքից հեռացնելու լիազորություն, ի պաշտոնե, չունի: Առավելևս չունի իրավունք նրան ստիպելու, որ իր կամքին հակառակ՝ ազատման դիմում գրի:
Այն, որ շահարկվում է, թե եռագույնը պետական խորհրդանիշ է, որն անարգելու համար տույժ ու տուգանքի պետք է ենթարկել ու նույնիսկ օրենքով սահմանված քրեական գործ հարուցել, պետք է հիասթափեցնենք, քանի որ այս դեպքում դրոշն անարգված չի եղել:
Համենայն դեպս, մասնագետ իրավաբաններն այս պարագայում անարգված դրոշի երևույթ չեն տեսնում, ու առավելևս չեն կարծում, որ սա հենց այն դեպքն է, երբ մարդուն պետք է ազատել աշխատանքից, քանի որ աշխատողի կողմից էթիկայի նորմեր չեն խախտվել:
Օրինակ՝ փաստաբան Վահագն Գրիգորյանը էթիկայի նորմերի խախտման փաստ չի տեսնում: Նա իր հարցազրույցներից մեկում նկատել է.
«Դրոշն անարգված վիճակում չէր, այն գցված չի եղել հատակին, այլ պարզած էր ինչ-որ տեղ: Ու, եթե դա որպես կոպիտ խախտում չենք դիտարկում, ապա դա աշխատանքից ազատելու հիմք չի կարող լինել: Աշխատանքից ազատելու համար պետք է՝ առնվազն մինչ այդ պահն այդ աշխատողի նկատմամբ այլ խախտումների հետևանքով տույժեր կիրառած լինեին»:
Սակայն այս աշխատողի նկատմամբ, մեր տեղեկություններով, նմանատիպ նկատողություններ և տույժեր չեն եղել, քանի որ էթիկայի նորմեր երբեք չի խախտել: Չնայած դրան, նրան, փաստորեն, ստիպեցին աշխատանքից ազատման դիմում գրել։ Թեև նա ինքը պնդում է, որ իրեն ոչ ոք չի ստիպել, սակայն պարզից էլ պարզ է, որ այս պատմությունից հետո նրան թույլ չէին տա շարունակել աշխատանքն այդ համակարգում։
Մի կողմից՝ Փաշինյանն իր դիրքը չարաշահեց, մյուս կողմից էլ ոտնահարեց աշխատողի իրավունքները՝ նվաստացնելով ու նրան հարկադրելով հեռանալ։
Սա՝ մի կողմից, մյուս կողմից էլ՝ իրեն հարգող ոչ մի տղամարդ չէր շարունակի աշխատել այն բանից հետո, երբ իրեն հրապարակավ, տեսախցիկների առաջ վիրավորեցին։
Այդ աշխատակիցը հաստատ ունի շրջապատ, ընտանիք, գուցե նաև երեխաներ, ովքեր իրենց հորը տեսան այդ վիճակում։
Փաշինյանը նախ նույն այդ աշխատողին դիտողություն արեց, թե՝ ձգվիր՝ վարչապետն է գալիս, այն դեպքում, երբ աշխատողը նորմալ կանգնած էր, ապա բոլորի ներկայությամբ գոռաց նրա վրա, թե՝
«Աշխատավարձդ կծախսես, դրոշը կդնես գլխավերևում, հետո դիմումդ կգրես, կգնաս տուն, լսեցի՞ր: Ով աշխատել է այդ սենյակում, բոլորը հեռացվեն աշխատանքից, կզեկուցեք անձամբ ինձ: Դրանց կանգնելու ձևը, հագուկապը... ոնց որ քուչում լինեն: Լավ ա չեն պպզել»:
Այստեղ, իհարկե, պետք էր մեկը, որ հետադարձեր վարչապետին ու ասեր՝ բա քո նսեմացնող խոսելու տոնն ու բառապաշարը քո գրաված պաշտոնին ու դիրքին վայե՞լ է: Ի՞նչ է նշանակում՝ «քուչում պպզել» կամ նման այլ խոսելաձևով դիմել նորմալ դիրքով կանգնած, վարչապետին սպասող ու այդ պահին նրան ճանապարհ տվող աշխատողին:
Մնում է նկատել, որ Փաշինյանը, նույն այդ հանդիպման ժամանակ, լրագրողների հետ զրույցում անդրադարձավ տրանսգենդեր Լիլիթ (Վանուշ) Մարտիրոսյանի ԱԺ ելույթին ու նկատեց, որ նա մարդ է և ունի իրավունքներ:
«Հիմա հարց եմ տալիս բոլորին՝ ՀՀԿ-ի իշխանության օրոք ՀՀ քաղաքացու անձնագիր ստացած Լիլիթ Մարտիրոսյանը մա՞րդ է, թե՝ ոչ»:
Ու հենց այս ենթատեքստում էլ ուզում ես հարց ուղղել Փաշինյանին. իր աշխատանքում չթերացած և ուրիշի անփութության պատճառով նրա նկատողությանն արժանացած մաքսատան աշխատակիցը մա՞րդ էր, թե՞ ոչ, որ բոլորի աչքի առաջ նսեմացրեց, ստորացրեց, վիրավորեց ու պարտադրեց նրան ազատվել աշխատանքից՝ խախտելով այդ մարդու իրավունքները․․․
Դասականը կասեր՝ սիրուն չէ, Նիկոլ․․․
Արմինե Մկրտումյան