Խաղաղության գինը․ ինչի՞ մասին է լռում Փաշինյանը
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն իրեն ընտրող հպարտ քաղաքացիներին «լոլոներով» համոզում է, թե իբր իր և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հանդիպումը «պատահական էր», թե իբր իրար պատմում էին՝ ինչից սկսվեց այս ամենը, ինչ փուլում է հարցը ու կոնկրետ որոշումներ չեն եղել Արցախի հարցի կարգավորման շուրջ։
Սա, իհարկե, մառազմ է, որին կարող են հավատալ միայն Փաշինյանին անվերապահորեն հավատացող հպարտ քաղաքացիները։ Կոնֆլիկտ ունեցող երկների ղեկավարները հանդիպում են մի նպատակով՝ խոսել կոնֆլիկտի լուծման մասին՝ կա՛մ պատերազմի, կա՛մ խաղաղության ճանապարհով։
Իրականում, Փաշինյանն ինտեսիվ բանակցություների մեջ է, սակայն նույնպիսի ինտեսիվությամբ էլ նա թաքցնում է Ալիևի հետ նախապատրաստվող իր հանդիպումներն ու հետո էլ դրանց ընթացքում տեղի ունեցած զրույցի մանրամասները մի նպատակով՝ դրանց արդյունքները հաստատ դուր չեն գա ոչ միայն հպարտ, այլև շարքային քաղաքացիներին։
Արտգործնախարարների մակարդակով հանդիպման համար պայմանավորվածություն ձեռք բերել ու հետո բանակցել Արցախի շուրջ, գալ որոշակի համաձայնության և հայտարարել մոտավորապես, թե «ուղղակի միասին թեյ էինք խմում ու խոսում դեսից-դենից», պարզապես ծաղր է սեփական ժողովրդի հանդեպ։
Փաշինյանը հայտարարում է, թե իբր հավատարիմ է իր հայտարարությանը, որ Արցախի անունից բանակցություն չի վարում։ Նախ, անկեղծ լինելու համար, պետք է խոստովանենք, որ Արցախը բանակցային սեղան վերադարձնելու հույսն այլևս հեռացել է իրականությունից։ Եվ հետո, Փաշինյանի ամեն մի հանդիպումից հետո, ավելի են ակտիվանում քայլ արածների հայտարարությունները՝ «ժողովուրդներին պատրաստենք խաղաղության» բովանդակությամբ։
Նախօրեին էլ՝ վատ «վերբովկա» եղած, և իր ասելիքը չգիտակցող «Իմ քալը» խմբակցության պատգամավոր Թագուհի Ղազարյանը, ինտելեկտուալ հրավառության դրսևորումներով, հաղորդման ժամանակ խոսեց խաղաղության ճանապարհով հարցի լուծման մասին։ Նա ինքն իրեն ու նաև հաղորդավարին տանջելով իր պատասխաններով, լեզուն կոտրելով ու չհասկանալով իր ասածի իմաստը՝ համոզում էր, որ խաղաղության այլընտրանքը պատերազմ է, և որպեսզի պատրազմ չլինի՝ պետք է խաղաղություն լինի․․․
Չենք քննարկում այն, թե ով էր այս աղջկան եթեր թողել ու նստեցրել տեսախցիկի առաջ և ինչու․․․
Իհարկե, նա չպատասխանեց և չէր կարող պատասխանել հաղորդավարի հարցին, թե ինչի դիմաց պետք է տրվի այդ խաղաղությունը։
Իրականում՝ մինչ օրս հարցի կարգավորման շուրջ քննարկվում էր «Լավրովի պլանը»։ Այն ենթադրում է տարածքների վերադարձ, Արցախի ստատուսի որոշման մեխանիզմներ և խաղաղապահների տեղակայում։
Այժմ, քիչ տարբերությամբ, առաջ է քաշվել նաև «Բոլթոնի պլանը», ըստ որի՝ հարցը կարգավորվում է դարձյալ «Տարածքներ՝ խաղաղության դիմաց» բանաձևով։ «Բոլթոնի պլանը» չի նախատեսում նաև Արցախի անկախ կարգավիճակ և Արցախը դիտարկում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մեջ։
Այստեղ տարբերությունը կայանում է նրանում, որ չկան ռուս խաղաղապահները։
Ահա այն խաղաղության գինը, որի մասին պետք է խոսեր պատգամավորուհին, բայց չկարողացավ, որովհետև տեղյակ չէր ու հրահանգ չէր ստացել, և որի մասին պետք է անկեղծանա Փաշինյանն իր ժողովրդի հետ, բայց չի կարողանում, քանի որ գաղտնի գործելն այս պարագայում նրա համար ավելի ձեռնտու է։
Փաշինյանը, սակայն, չի հաշվարկել, որ այս քաղաքական մեծ խաղի մեջ ընդգրկված են նաև գերտերությունները, որոնց շահերի բախումներից, կամա, թե ակամա, Հայաստանի նման փոքր երկրի ղեկավարի բանակցային գործընթացը գաղտնի պահելն անհնար է դառնում։
Այնպես որ, որքան էլ Փաշինյանը փորձի համոզել, թե ժամ ու կես ինքը և Ալիևը խոսել են «ոչնչից», փաստերն իրենց գործն են անում ու ցույց տալիս, որ ուժի մեջ է մտնում «Բոլթոնի պլանը»։
Այսպես՝ Փաշինյան վատացնում է հայ–ռուսական հարաբերությունները, խարխլել է ՀԱՊԿ-ում Հայաստանի դիրքերը։ Փոխարենը՝ Դոնալդ Թրամփը Փաշինյանին շնորհավորում ու մաղթում է ԼՂՀ խնդրի լուծում, իսկ ազգային անվտանգության հարցերով ԱՄՆ նախագահի խորհրդական Ջոն Բոլթոնն էլ հայտարարում է, թե «ԱՄՆ–ն աջակցում է Հայաստանին բարգավաճ ապագա երաշխավորելու՝ Փաշինյանի ջանքերին»։ Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանին, ապա այստեղ էլ արդեն Արցախյան հարցը լուծված են համարում՝ հօգուտ իրենց։
Արմինե Մկրտումյան