Զրույց Գուրգեն Մահարու կնոջ՝ Անտոնինա Մահարու հետ (լուսանկարներ)
Մռայլ ու խունացած դուռը ծեծեցի: Մի քանի վայրկյան լռությունից հետո լսվեցին քստքստացող ոտնաձայներ: Տարեց կնոջ ոտնաձայներն ավելի մոտեցան դռանն ու լսվեց բացվող կողպեքի ձայնը:
«Ո՞վ է, ի՞նչ ես ցանկանում»:
Անտոնինայի հարցերին պատասխանեցի, ապա սպասեցի այնքան, մինչև կբացվեր դուռը: Դուռը բացվելուց հետո մթության մեջ տեսա տարեց կնոջը, ով աչքերն ավելի կենտրոնացրեց՝ ինձ տեսնելու համար: Բնակարանում շատ ցուրտ էր, քանի որ բացակայում էր ջեռուցումը: Բնակարանի մեծ սենյակը նման էր թանգարանի, քանի որ պատերին փակցված էին Գուրգեն Մահարու լուսանկարները: Գրադարակներում գրքեր էին, որոնք իրենց հետ պահում էին տարիներից եկած խորհրդավորությունը: Անտոնինան նստեց բազմոցին, դողացող ձեռքը երկարեց սեղանին, վերցրեց ակնոցն ու սկսեց զրուցել ինձ հետ:
«Այս ամենն, ինչ տեսնում ես այս սենյակում՝ Գուրգենի իրերն են: Պահում եմ խնամքով: Վերցրու սեղանին դրված թերթն ու գտիր իմ հոդվածը: Շաբաթներ առաջ է տպագրվել է իմ հոդվածը: Վերցրու ու կարդա: Այս հոդվածում նկարագրել եմ Սիբիրում անցկացրած տարիները»:
Չմերժեցի տարեց կնոջն ու սկսեցի բարձրաձայն կարդալ: Յուրաքանչյուր նախադասության հետ Անտոնինան հիշում էր աքսորի տարիները, Գուրգեն Մահարու հետ անցկացրած տառապագին օրերն ու անցյալի քաղցր ու դաժան հուշերը:
«Հը՞ն, հավանեցիր գրածս հոդվածը: Հիմա նախապատրաստվում եմ ու ցանկանում եմ գրել նոր հոդված: Գրքեր ունեմ տպագրած անգլերենով ու ռուսերենով: Ժամանակին այս տուն գալիս էին բոլոր գրողներն ու մտավորականները: Սևակն ու մյուս գրողները զրուցում էին այստեղ, իսկ հիմա այդ զրույցից մնացել է միայն հուշը»:
Արդեն երկար ժամանակ նստած էի տանն ու զգում էի, որ ցրտից ոտքերս քարացել են: «Տեսնես՝ ինչպե՞ս է դիմանում Անտոնինան այս ցրտին, տեսնես ինչպե՞ս է կարողանում ապրել այս բնակարանում, ինչպե՞ս է կարողանում կարդալ ու գրել հոդվածներ 95 տարեկան հասակում: Անօգնական ու միայնակ կին, ով ապրում է միայնության մեջ, Գուրգեն Մահարու հուշերի ու նկարների հետ»:
Մի քանի րոպե լռություն, ժամացույցի սլաքների տկտկոց, ապա կինը նայեց դեմքիս, աչքերով զննեց դեմքս ու ասաց. «Կպատմե՞ս, թե Հայաստանում հիմա ի՞նչ քաղաքական վիճակ է: Մարդիկ ի՞նչ են խոսում նախագահի մասին, ո՞ւմ են սիրում և ինչպե՞ս են ապրում»:
Պատմեցի: Նա ուշադիր լսում էր ինձ: Ապա հոգոց հանեց, նայեց Մահարու նկարին ու ասաց.
«Տղա՛ս, ի՞նչ էլ որ լինի, երբեք չլքես հայրենիքդ: Պայքարիր քո հայրենիքում ու քո հայրենիքի համար: Հիշիր այս խոսքերս ու միշտ պահիր քո մտքում: Դո՛ւք եք, որ կերտելու եք այս երկրի ապագան ու չպիտի կրկնեք ձեր նախորդների սխալները»:
Նորից լռություն ու նորից ժամացույցի սլաքների ձայնը: Սենյակում Մահարու նկարները խորհրդավոր էին, Անտոնինան ինձ փոխանցեց իր սրտի խոսքը, իսկ ես շարունակ մտածում էի…
Ա.Զ.