Կկարողանա՞ Երևանն այս փորձությունից դուրս գալ գոնե նվազագույն կորուստներով
Որքան էլ տարօրինակ կարող է հնչել, սակայն Հայաստանում դատական համակարգի բարեփոխումների հարցն ավելի շատ արտաքին ուժերի ազդեցության արդյունք է, քան ներքին հասարակական պահանջ։ Այն, որ Հայաստանում իրոք արդարադատության հետ կապված խնդիրներ կան, հայտնի է բոլորիս։ Հայաստանը, սակայն, միայնակ չէ այդ հարցում։
Ողջ հետխորհրդային տարածքում էլ նույն վիճակն է։ Նույնիսկ Կովկասյան ժողովրդավարական կղզյակ համարվող Վրաստանում խնդիրներն առկա են։ Միջազգային լրահոսին հետևելիս, ժամանակ առ ժամանակ դատական համակարգի խնդիրների մասին հրապարակումների կարող ենք հանդիպել նաև եվրոպական երկրների ու ԱՄՆ-ի մասով։ Առհասարակ, եթե ավելի փիլիսոփայորեն մոտենանք հարցին, ապա դատական համակարգի խնդիրները մարդկության հավերժական խնդիրներից մեկը կարելի է համարել։
Այլ է հարցը, որ այդ խնդիրները կարելի է որոշակիորեն կորեկցիայի ենթարկել, նվազեցնել, որոշ բաներ պարզապես «վիրահատել», որոշ բաների համար էլ, բժշկական տերմինաբանությամբ ասած՝ «ինտենսիվ թերապիա» կիրառել ու առողջացնել։ Եթե նայենք զուտ հանրային վստահությանը, ապա պարզ մարդկային հոգեբանությունը հուշում է մի բան՝ մարդը ոչ այնքան ուզում է կատարյալ դատական համակարգ, որքան իրեն ձեռնտու վճիռ։ Հայաստանից Բուրկինա Ֆասո ու ԱՄՆ-ից Ավստրալիա, մարդկային պարզ հոգեբանական առանձնահատկությունն է՝ դատարանը լավն է այն ժամանակ, երբ տվյալ անձի օգտին որոշում է կայացնում, հետևաբար նաև՝ հակառակ կողմի համար այն վատն է։
Ուստի կատարյալ դատական համակարգ, երևի թե, միայն Աստծո դատաստանը հնարավոր լինի համարել։ Սա նկատի առնելով մի կողմից, ու դատական համակարգի բարեփոխումների հարցին առնչվող վերջին երկու-երեք օրվա մամուլի հրապարակումներն աչքի առաջ ունենալով մյուս կողմից, կարող ենք ասել, որ դատական համակարգը որոշակի կերպով դարձել է Հայաստանում աշխարհաքաղաքական պայքարի առաջնագծի թիրախ։
Այս թեզն անուղղակի ապացուցվում է հատկապես երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի հետ կապված գործի զարգացումներով, ԵՄ և ԱՄՆ հայաստանյան դիվանագիտական ներկայացուցչությունների հայտարարություններով։ Հաշվի առնենք, որ Հայաստանի երկրորդ նախագահը Ռուսաստանի նախագահ Վ․ Պուտինի մտերիմ ընկերն է, ու ըստ և հայկական և ռուսական մամուլի հրապարակումների, Քոչարյանի ազատության հարցը նույնիսկ հայ-ռուսական միջպետական հարաբերությունների օրակարգային հարց է դարձվել Կրեմլի կողմից։ Գիտեն թե՛ Մոսկվայում, ու թե՛ Վաշինգտոնում ու Բրյուսելում էլ, որ Քոչարյանի գործը «ջուր է» ու հետապնդումը զուտ քաղաքական կամ քինախնդրական բնույթ ունի։
Արևմուտքում, հասկանալի է, որ այս մասին գիտեն։ Սակայն Արևմուտքի երկու սյուներից մեկում՝ ԵՄ-ում հաշված օրեր անց պառլամենտական ընտրություններ են։ Հնարավոր է, որ արդեն հաջորդ շաբաթ Եվրոպան ներկայանա նոր համաեվրոպական քաղաքական վերնախավային դերակատարներով, որտեղ զգալի ուժ լինեն ազգայնական տրամադրություններ ունեցողները։
Այս դեպքում, ԵՄ հայաստանյան պատվիրակության ղեկավար Պյոտր Սվիտալսկու ուրախությունը Փաշինյանի՝ դատական համակարգը վիրահատելու մասով, կարող է մնալ կիսատ, քանի որ Փաշինյանը «թաց տեղում պառկող չէ» ու վիրահատության դիմաց գումար է ուզելու։ Սվիտալսկին չի կարող իր գրպանից, օրինակ, մի քանի միլիոն եվրո տալ։ Իսկ եթե, ասենք, գերմանական, իտալական, ֆրանսիական կամ հունգարական ազգայնական նորընտիր եվրապառլամենտականները գտնեն, որ իրենց համար դա առաջնահերթություն չէ, քանի որ Եվրոպան «ինքն իր յուղի մեջ հազիվ է տապակվում» և ապա ամեն դեպքում Մոսկվայի հետ կարելի է գործարք կնքել, այդ դեպքում Երևանը պարզապես մոռացության կմատնվի, ինչպես ասենք՝ Պորոշենկոն կամ Սաակաշվիլին։
Ուստի, բնական հարց է առաջանում՝ իսկ կկարողանա՞ արդյոք Երևանն այս փորձությունից դուրս գալ գոնե նվազագույն կորուստներով։
NEWSPRESS.am