Գիտական թեմա. ԵՊՀ մանրէաբանները բացահայտելու են բարձրարժեք կենսապոլիմերներ սինթեզելու էքստրեմոֆիլ մանրէների ներուժը
ՀՀ ԿԳՄՍՆ գիտության կոմիտեի կողմից ֆինանսավորման է երաշխավորվել
«Հայաստանի էքստրեմալ միջավայրերից մեկուսացված թերմոֆիլ և հալոֆիլ
մանրէների էկզոպոլիսախարիդների արտադրությունն ու բնութագրումը» գիտական
թեման: Այն ներկայացրել է ԵՊՀ կենսաբանության ֆակուլտետի կենսաքիմիայի,
մանրէաբանության և կենսատեխնոլոգիայի ամբիոնը։
Նշենք, որ գիտական թեման ֆինանսավորման է երաշխավորվել Գիտության կոմիտեի
կողմից գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության պայմանագրային (թեմատիկ)
ֆինանսավորման շրջանակում գիտական թեմաների հայտերի մրցույթի արդյունքում:
Գիտական ծրագրի նպատակների և ակնկալվող արդյունքների մասին զրուցել ենք ԵՊՀ
կենսաբանության ֆակուլտետի կենսաքիմիայի, մանրէաբանության և
կենսատեխնոլոգիայի ամբիոնի դոցենտ, կենսաբանական գիտությունների թեկնածու,
վերոնշյալ գիտական ծրագրի ղեկավար Հովիկ Փանոսյանի հետ։
Վերջինիս խոսքով, ներկայումս մանրէային ծագման էկզոպոլիսախարիդները (ԷՊՍ)
լայն պահանջարկ ունեն դեղագործական և սննդի արտադրություններում,
ներկանյութերի ու կենսապլաստիկի ստացման, ինչպես նաև թունազերծման և
կենսավերականգնման գործընթացներում. «Մանրէային ծագման ԷՊՍ-ներն օժտված են
հակաօքսիդանտային, հակավիրուսային, հակաքաղցկեղային, հակաթրոմբոզային և
հակամետաստազային ակտիվություններով: ԷՊՍ-ների արտադրական ստացումն
էքստրեմոֆիլ մանրէների կիրառմամբ մի շարք առավելություններ ունի. բացառվում
է կոնտամինացիան, սինթեզի գործընթացը կարելի է կազմակերպել՝ շրջանցելով
մանրէազերծման ծախսատար և էներգատար փուլերը»։
Ըստ ԵՊՀ դոցենտի՝ գիտական ծրագրի նպատակներն են Հայաստանի էքստրեմալ
կենսամիջավայրերից (երկրաջերմային աղբյուրներից, աղուտ-ալկալի հողերից և
աղի հանքից) ընտրողաբար մեկուսացնել ԷՊՍ արտադրող թերմոֆիլ և հալոֆիլ
մանրէներ, ուսումնասիրել այդ մանրէների արտադրած ԷՊՍ-ների ֆիզիկաքիմիական
ու կառուցվածքային առանձնահատկությունները և գնահատել
կենսատեխնոլոգիաներում դրանց կիրառման ներուժը:
Նրա համոզմամբ, նախատեսված է նաև էքստրեմոֆիլ ԷՊՍ արտադրիչ մանրէների
կենսազանգվածի և հետևաբար ԷՊՍ-ների ստացման համար կիրառել գյուղատնտեսական
թափոններ, ինչը թույլ կտա իջեցնել արտադրանքի ինքնարժեքը:
Ծրագրում ընդգրկված են 2 ավագ մասնագետ և 2 երիտասարդ գիտնական: Թեմայի
խորհրդատուն Նեապոլի կենսամոլեկուլային քիմիայի ինստիտուտի (ինստիտուտը
Եվրոպայում էքստրեմոֆիլ մանրէների ԷՊՍ-ների ուսումնասիրության ոլորտի
առաջատարներից է) առաջատար գիտաշխատող, պրոֆ. Աննառիտա Պոլին է, որի
գիտական խումբը մասնագիտացված է մանրէային ԷՊՍ-ների
ուսումնասիրություններում:
Հ. Փանոսյանը տեղեկացրեց, որ նախատեսվում է խմբի երիտասարդ հետազոտողների
գործուղում Իտալիա համագործակից լաբորատորիայում առկա գերճշգրիտ
սարքավորումներով ԷՊՍ-ների քիմիական կազմի և կառուցվածքային
առանձնահատկությունների վերլուծության նպատակով:
Անդրադառնալով ծրագրից ակնկալվող վերջնարդյունքներին՝ ԵՊՀ դոցենտը նշեց, որ
նախագծի հաջող իրականացումը թույլ կտա ստանալ նոր և կենսատեխնոլոգիապես
հեռանկարային ԷՊՍ արտադրիչներ և դրանց սինթեզն ապահովող գեներ.
«Հեռանկարային շտամների ամբողջական գենոմների սեքվենավորումը և ԷՊՍ սինթեզը
կոդավորող գեների վերծանումը նախադրյալ են հանդիսանալու հետագայում գենային
կենսաինժեներիայի մեթոդներով նոր, բարելավված ցուցանիշներով տրանսգենային
շտամների նախագծման համար: Կենսատեխնոլոգիական ներուժ ունեցող ակտիվ
շտամ-արտադրիչների ընտրությունը հեռանկարային է լինելու գիտության և
արտադրության միջև երկխոսության համար»։
Հ. Փանոսյանի խոսքով, ստացված արդյունքները ներկայացվելու են միջազգային
գիտաժողովներում և տպագրվեն ազդեցության գործակցով միջազգային ճանաչում
ունեցող գիտական հանդեսներում:
Ծրագրի ղեկավարն ընդգծեց, որ գիտական ծրագրի շրջանակում նախատեսվում է
համալրել ամբիոնում ստեղծված էքստրեմոֆիլ մանրէների կուլտուրաների
հավաքածուն, ներդնել ԷՊՍ-ների ուսումնասիրության նորագույն մեթոդներ, որոնք
ընդգրկվելու են ԵՊՀ կենսաքիմիայի, մանրէաբանության և կենսատեխնոլոգիայի
ամբիոնի կրթական ծրագրերում՝ որպես լաբորատոր աշխատանքի բաղադրիչներ: