Աշխարհակարգը նոր փուլ է թևակոխում ու այստեղ մենք մեր կատարած ընտրությունը պահպանելով գոյատևելու խնդիր ունենք
Թուրքիայի կողմից Սիրիայում իրականացրած ռազմական օպերացիայի, Թյուրքական խորհրդում Բաքվի՝ Մեծ թյուրքական աշխարհի ստեղծման ու դրա խոչընդոտող հիմնական գործոնի մասին հայտարարությունների, ինչպես նաև՝ Չմիացած երկրների շարժման՝ Բաքվում ընթացող գագաթնաժողովի ֆոնին, բավական հետաքրքիր իրողություններ են ուրվագծվում, որոնք ինքնին մարտահրավեր են Հայաստանի համար։
Այլ է հարցը, թե որքանով է այսօրվա իշխանությունը պատրաստ, կարո՞ղ է կամ ունի՞ ցանկություն դիմագրավելու այդ մարտահրավերներին, կամ մինչև վերջ հասկանու՞մ է արդյոք պահի լրջությունը։
Նախ, Սիրիական ներխուժումը ցույց տվեց, որ Հայոց Ցեղասպանության ժամանակներից սկսած մինչև հիմա Թուրքիայում շատ բան մենթալ առումով չի փոխվել։ Միաժամանակ նաև երևաց, որ քաղաքակիրթ աշխարհ կոչվածն ու միջազգային հանրություն ասվածը սոսկ վերացական տերմիններ են, որոնք կիրառվում են զուտ միայն միջազգային հարաբերություններում, դիվանագիտական տեքստերում, ու այդ տերմինների տակ նյութական ոչինչ չկա։
Իսկ ի՞նչ կա։ Կան շահեր ու դրանց համկընկնում կամ հակադրում։ Տվյալ դեպքում արդեն քանիցս ասվել է համադրում կար։ Կա նաև Բաքվի հայատյացություն, որը բարձրացված է պետական մակարդակի և այնքան է խորացել, որ ամեն փոքր առիթ օգտագործվում է այն ավելի բորբոքելու և տեսական թունավոր մթոնոլորտի ապահովումից, գործնականում՝ Հայաստանին վնաս հասցնելու համար։ Կոնկրետ դեպքում, մի ձեռքով Զանգեզուրի թեման շոշափվում է Թյուրքական խորհրդում, շեշտելով դրա՝ Մեծ թյուրքական աշխարհի կոկորդին կանգնած ոսկոր լինելը, մյուս ձեռքով փորձ է արվում նույն Զանգեզուրի հետ անքակտելի կերպով կապված Գարեգին Նժդեհի թեման տաք պահել ռուսական իրականության մեջ, այն փորձելով որպես սեպ օգտագործել հայ-ռուսական հարաբերություններում։
Կա նաև հայ-ռուսական հարաբերություններ, որոնք տարի ու կես է կարծես թե ստվերված էին, սակայն Լավրովի՝ նոյեմբերին Երևան կատարելիք այցի մասին լուրերի հաստատումից հետո կարծես թե սկսել են հունի մեջ ընկնել։ Պարզ է, որ Բաքուն առաջիկա մի քանի տարիներին լինելու է Չմիացածների շարժման նախագահողը, օգտագործելու է, այդ շարժման անդամ իր բարեկամ երկրների աջակցության վրա հենվելով, առաջ մղել Արցախյան կարգավորման իր տեսակետը։ Սա արդեն կարելի է որպես պարզ աքսիոմ ընդունել։
Ի՞նչ ենք անելու, ուրեմն մենք՝ որպես Հայաստան պետություն, որպես բարդ ու բազմաշերտ Հարավ-Կովկասյան ռեգիոնում գտնվող երկիր։ Առաջնահերթ կերպով արտաքին քաղաքականության ակտիվացում ու վերարժևորում, կնճիռների հարթում և եղած հարաբերությունների էլ ավելի ջերմացում։ Հասկանալի է, որ մեզ չեն լքի, որովհետև լքելու դեպքում կլինեն լրջագույն խնդիրներ Կովկասյան լեռների մյուս կողմում, սակայն նաև հասկանալի է, որ դրանից չափազանց շատ ուրախանալ էլ պետք չէ, քանի որ կարող են չլքել, բայց պատժել։ Աշխարհակարգը նոր փուլ է թևակոխում ու այստեղ մենք մեր կատարած ընտրությունը պահպանելով գոյատևելու խնդիր ունենք, այլ ոչ թե վեկտորի փոփոխությամբ ապագա կառուցելու։ Վրաստանը փոխեց, կորցրեց տարածքներ, Ուկրաինան փոխեց, կորցրեց տարածքներ։ Մենք մի քիչ շատ փոքր են տարածք կորցնելու համար ու կարող ենք սխալվելու դեպքում կորցնել ամեն բան։
Յակոբ Բերգեր