Գնաճը վտանգավոր չէ, եթե սոցիալական ճիշտ քաղաքականություն է վարվում
Ռուսաստանի պետական վիճակագրական ծառայությունը՝ «Ռոսստատը» տեղեկություններ է հրապարակել՝ կապված հետխորհրդային տարածքում փետրվար ամսին սննդամթերքի շուկայում գրանցված գնաճի մասին, համեմատելով այն նաև որոշ եվրոպական երկրների նույն ժամանակահատվածի արձանագրած գնային տատանումների հետ։
Պարզվել է, որ Ռուսաստանում 2019-ի փետրվարին սննդամթերքի ընդհանուր գնաճը կազմել է 1 տոկոս, իսկ անցյալ տարվա դեկտեմբերի համեմատությամբ աճը 2,5 տոկոս է և հետխորհրդային երկրներում այս ցուցանիշով ռուսների հետ համեմատվում է միայն Հայաստանը, որտեղ անցյալ տարվա դեկտեմբերի համեմատությամբ, այս տարվա փետրվարին գնաճը սննդամթերքի շուկայում կազմել է 2,4 տոկոս։ Ոչ այնքան բարեկեցիկ և հազար ու մի ֆինանսա-տնտեսական ու սոցիալական խնդիրներ ունեցող Հայաստանի համար սա, ինչ խոսք, բավական բարձր ցուցանիշ է, քանի որ, օրինակ, Բելգիայում կամ Նիդերլանդներում, որոնց ոչ բարեկեցության մակարդակի, ոչ մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ի մասով Հայաստանը համեմատվելու ի զորու չէ, 2018-ի դեկտեմբերի համեմատությամբ, 2019-ի փետրվարի գնաճը չի գերազանցել 1,3-1,8 տոկոսը։
Այնուամենայնիվ, Հայաստանի իշխանությունն այս հարցում ունի այլ կարծիք, և գտնում է, որ նման գնաճը նորմալ է։ Ավելին, կառավարության տեսակետի համաձայն, գնաճը գտնվում է օրենքով թույլատրելի կառավարելի սահմաններում և անգամ կարող է աճել մինչև 4 տոկոսի, ու այդ դեպքում նույնիսկ որևէ վտանգ սպասել պետք չէ։
Տեսականորեն կարելի է ֆիքսել, որ գնաճն ինքնին սովորական երևույթ է, որովհետև շուկան նման է կենդանի օրգանիզմի ու ցանկացած արտաքին ու ներքին ազդակի, լինի դա քաղաքական, իրավական, օրենսդրական կամ այլ տեսակի՝ արձագանքելու է։ Խնդիրը այստեղ այլ է։ Բանն այն է, որ նույնիսկ ամենափոքր գնաճը քաղաքացին զգալու է իր վրա, և եթե այն բարձր է, ապա քաղաքացու բարեկեցության նվազումն ավելի ակնառու է լինելու։ Հայաստանի նման երկրներում շատ կարևոր է գնաճի կառավարումը կամ զսպումը՝ գոնե առաջին անհրաժեշտության ապրանքների մասով, քանի որ սա նաև սոցիալական լուրջ գործոն է իր մեջ պարունակում։
Սովորաբար, պետությունները գնաճի հետ համահունչ իրականացնում են թոշակների և աշխատավարձերի բարձրացում, պետության սոցիալական ծախսերի համար նախատեսված բյուջետային հատկացումները ավելացվում են, որով պետությունը իր քաղաքացիների առաջ ունեցած սոցիալական պատասխանատվության շրջանակներում փորձում է կարգավորել իրավիճակն այնպես, որ, ասենք, միջինը 100 հազար դրամ եկամուտ ունեցող չորս անձից բաղկացած ընտանիքը օրական առաջին անհրաժեշտության ապրանքների վրա ծախսելիք ենթադրաբար 500-1000 դրամի շեմը պահպանի և չհայտնվի ծանր վիճակի մեջ։ Ուստի, տեսակետը, թե գնաճը կարող է նույնիսկ տնտեսական աճը խթանել՝ բավականին թերի է։ Ի վերջո՝ ՀՀ քաղաքացին այնքան գնողունակ չէ, որ գնաճով ծախսային մասը ավելանա ու այդ եղանակով հավելյալ միջոցներ լցվեն տնտեսություն։