Հանգչիր խաղաղությամբ. ինչպես է «բռնաբարվում» «Հայպետհրատ»-ի շենքը (լուսանկարներ)
Դրսում երկար ու գեղեցիկ սյուներ, պատին փակցված ցուցանակ այն մասին, որ այստեղ աշխատել է Եղիշե Չարենցը, դռան աջ ու ձախ մասում գովազդային ցուցանակներ, իսկ ներսում` մութ ու նեղ միջանց: Այո', սիրելի ընթերցող, դու գտնվում ես «Հայպետհրատ»-ի շենքոմ: Սա մի շենք է, որը պահելու համար նախորդ դարում ոմանք գնդակահարվեցին, ոմանք հենց այստեղից ոստիկանների ու շղթաների ուղակցությամբ տեղափոխվեցին սիբիր կամ լավագույն դեպքում՝ Երևանի բանտ:
Այս շենքից սկսվեց 20-րդ դարի մեր գրահրատարակչության վերածնունդը, այս շենքում հալածվեցին Չարենցը, Բակունցը, այս շենքում տպագրվեցին մի շարք գրքեր, որոնք հետո դառնալու էին ոմանց գնդակահարության պատճառը: Նախորդ դարի մեծագույն հայերն իրենց գաղափարների տարածման, ազգային փրկության համար չէին խնայում անգամ իրենց ու իրենց ընտանիքներին:
Այս շենքում կողք կողքի ապրել են արյունն ու լույսը: Մի կողմից հրատարակվում էր Չարենցի «Գիրք ճանապարհի»-ն, մյուս կողմից գնդակահարվում էր այդ գիրքը կարդացողն ու անգամ տանը պահողը: Մենք միգուցե չհասկանանք, թե ինչպիսին էր նախորդ դարը, որ մեզ համար ասոցացվում է կարմիրի՝ արյան դարի հետ: Իսկ հիմա տեղափոխվենք իբր լուսավոր ներկա, երբ չկա Ստալինի ահարկու ստվերը, չկա Բերիայի արյունոտ ձեռքն ու համատարած ազատության ժամանակաշրջան է:
Հիմա լեգենդար «Հայպետհրատ»-ի շենքից մնացել է միայն արտաքին պատը: Գործից հասկացող մարդը բավական է ներս մտնի ու կհասկանա, թե ինչպես է այս պատմական շենքը ավիրվում: Ներսում 1-2 հրատարակչություններ են, որոնք ուղղակի պահպանում են իրենց գոյությունը, «Հայպետհրատի»-ի գրադարանն ու արխիվը փակ է, իսկ շենքի մյուս սենյակներում զանազան ու զարմանազան կազմակերպություններ են:
Միջանցքներում՝ կեղտի ու փոշու մեջ գցած է «Հայպետհրատի»-ի կահույքը: Հին պահարաններ ու աթոռներ, սնդուկներ, որոնք ուղղակի նետված են անպետք իրերի հետ: Գրապահարաններ ու դարակներ, որոնք միանշանակ եղել են «Հայպետհրատ»-ինը: Ո՞վ գիտի, մուգուցե իր իրերն այդ սնդուկում էր պահում Չարենցը, կամ միգուցե զայրացած ժամանակ այդ պահարաներից մեկին է հարվածել իր փոքր, բայց միևնույն ժամանակ, հզոր բռունցքը:
Իսկ հիմա այս պատմությունը ոտնատակ է արված: Միգուցե օրերից մի օր էլ այս շենքը քանդվի ու այդ ժամանակ կլռեն բոլորը, քանի որ քաղաքում այլևս չի լինի գեթ մեկ մարդ, ով կիմանա, թե ինչ շենք է եղել սա: Նախորդները, ովքեր զբաղվում էին մշակույթի հարցով, լռեցին: Հիմա ևս կարիք չկա խոսելու այս մասին: Չէ՞ որ մենք այլևս չունենք մշակույթի նախարարություն: Իսկ «Հայպետհրատ»-ի շենքը ոտնատակ ենք տալիս միասին:
NEWSPRESS.am