Ի՞նչ են տարել նրանք կյանքից, որ ինչ տանես դու քեզ հետ...
Վերջին օրերին Մանվել Գրիգորյանի անցյալի շուրջ տարբեր բացահայտումներն ուղղակի ապշեցնում են իրենց «ստեղծարարությամբ»։ Մարդիկ, ովքեր տարիներ շարունակ ապրել են վախի և սարսափի մթնոլորտում, այժմ կարող են արտահայտել տարիներով կուտակվածը:
Այնպես չէ, որ այդ ամենը նոր է, ուղղակի դեռեւս ոչ վաղ անցյալում, Մանվելի վերաբերյալ որևէ բացասական ակնարկ չէր էլ հասնի մինչև ոստիկանություն կամ դատարան, դրա համար կար անձնական հաշվեհարդար։
Այս տարիներին Մանվելի կուտակած արարքները բավական են նրան գնդակահարելու համար, սակայն մեր երկրում մահապատիժը արգելված է, ուստի Մանվելը պետք է գոհանա մինչև կյանքի վերջ ճաղերի հետևում մնալու հեռանկարով։
1990-ականներին, հատկապես հայրենի Արշալույս գյուղում, երևի մարդ չկար, որ թալանած չլիներ, եթե տանից բան չկար տանելու, երկաթներն էր տանում, այն ամենն, ինչ պիտանի էր և ոչ ոք չէր կարողանում ընդդիմանալ։
Մարդիկ շշուկով խոսում էին, թե այս տանից կամ այն տնից Մանվելը կամ նրա մարդիկ ինչեր են տարել, բարձրաձայնելը նշանակում էր կոնկրետ սպառնալիք՝ Մանվելի մանկլավիկների կողմից կոնկրետ հաշվեհարդարով։
Արցախյան պատերազմը տվեց համեստ հերոսներ, մարդիկ, ովքեր ուղղակի կռվեցին իրենց երկրի համար: Նրանցից շատերն արդեն Հայաստանում էլ չեն, գնացել են մի կտոր հացի ետևից։
Իսկ դաշտը մնաց Մանվելին, մի մարդու, ով իր համար ամեն ինչ ստեղծեց՝ միլիոններ, դղյակներ, ոսկիներ, կենդանաբանական այգի։ Եվ եթե Մանվելը ծանր հիվանդ է, ինչի՞ն էր պետք ունենալ կենդանաբանական այգի, գուցե մանկական տարիների երազա՞նքն է իրագործել։ Ասում են, որ նա այդ կողմերում ամիսներով չէր երևում. այդ դեպքում ո՞ւմ համար էր կենդանաբանական այգին։
Ուղղակի հարստացման մոլուցքը, մտասևեռումը նրա համար հասել էր այնպիսի չափերի, որ արդեն սեփական ցանկությունները կյանքից չէր կարողանում կառավարել՝ իսկական մուլտֆիլմի հերոսի նման, որը մեռնելիս անգամ ոսկի է ուզում։
Բանտում արդեն կհասկանա, թե որն էր իրական արժեքը, երևի կհասկանա, որ ժողովրդի սերը և հարգանքը, երկրի, բանակի հանդեպ մտահոգությունը ավելին են, քան սեփական որկորը և մանկական խեղաթյուրված մտազառանցանքները, սակայն արդեն ուշ կլինի։ Թող տեսնի՝ ինչ է նշանակում գոյատևել ամոթի, խայտառակության, անպատվաբերության մեջ, ինչ է նշանակում իրական հարստությունը թողնելն ու ոսկու, փողի, ինչքի հետևից ընկնելը։ Մահը նրա փրկություն կլինի, սակայն մինչ այդ՝ խայտառակության խարանն է նրա մարտական միակ ընկերը։
Ու ակամա հիշոմ ես մեծն Թումանյանի հայտնի քառյակը՝ «Հե՜յ, ագահ մարդ, հե՜յ, անհոգ մարդ, միտքդ երկար, կյանքդ՝ կարճ...»: