Մի՞ֆ, թե՞ իրականություն․ Հայաստանում բուրգ կա (բացառիկ ֆոտոշարք)
Արարատյան դաշտը հանդիսացել է հայոց պետականության օրրանը, երկրի տնտեսական և քաղաքական հզորության կենտրոնը։ Պետք է նշել նաև, որ Արարատյան դաշտում կառուցվել են մեր պատմական մայրաքաղաքների մեծ մասը, ճարտարապետական հրաշալի լուծումներ ունեցող եկեղեցիներ։ Այս կառույցների հետ մեկտեղ, պետք է նշել, որ մի շարք պատմական մեծ նշանակություն ունեցող ճակատամարտեր տեղի են ունեցել Արարատյան դաշտում (Սարդարապատ)։
Փաստացի Հայոց պատմության ողջ ընթացքում Արարատյան դաշտը եղել է կենտրոնական ու կարևոր տարածքներից մեկը։ Սակայն այդ պատմական իրողությունների մեծ մասը շարունակում է մնալ առեղծված։ Բավական է գնալ Դվինի ու Արտաշատի շրջակա գյուղերը ու պարզ կլինի, թե այդ տարածքում՝ հողաշերտի տակ ինչ ահռելի պատմություն կա թաքնված։ 20-րդ դարի սկզբից սկսած Արարատյան դաշտում իրականացվում են պեղումներ ու այդ պեղումները մեծ ընթացք ստացան Հայաստանի Երրորդ Հանրապետության կազմավորումից մինչև հիմա։
Սակայն դեռ շատ անելիք կա։ Դեռ 2015 թվականին Դվինի մոտակայքում գտնվող Գետազատ գյուղի մոտակայքում իրականացվող պեղումների արդյունքում գիտաշխատողները գտել էին բրգաձև մի շինություն, որն ամբողջովին ծածկված է եղել հողով։ Ուսումնասիրություն իրականացնող գիտաշխատողները հանգել էին այն եզրահանգման, որ շինությունը 2-3 հազար տարեկան է ու ու էապես տարբերվում է եգիպտական բուրգերից։ Այն ավելի շատ նման է Մայա ցեղի բուրգին։
Օրեր առաջ NEWSPRESS.am-ը այցելեց Գետազատ գյուղը, տեղում տեսավ բրգաձև շինությունն ու խոսեց տարածքի բնակիչների հետ։ Իրականում այդ շինությունը բրգաձև է ու շատ հանգիստ նշմարվում է նրա աստիճանաձև կառուցվածը։ Հողով ծածկված շինության գագաթը փորված էր ու փոսին կից նախշազարդ քարեր էին, որոնք էլ հավանաբար տեղում աշխատանքներ կատարած գիտնականներն էին գտել։ Հետաքրքրական էր, որ տարածքում ապրողների մեծ մասը չգիտեր, որ իրենց բնակավայրին կից այսպիսի շինություն կա։
NEWSPRESS.am-ը զրուցեց Գետազատի բնակիչների ու տարածքի այգիներում աշխատող մարդկանց հետ։ Մի մասը նշեց, որ իրենց մեծերից լսել են, որ սա դամբարան է։ Մի քանիսն էլ նշեցին, որ լսել են մի ավանդույթ, ըստ որի մարդկանց գերեվարել են ու փակել այս բուրգի մեջ։ Պատմությունները շատ էին ու բազմազան, իսկ դրանց հավատալն ու հիմք ընդունելը հարաբերական է։ Հետաքրքրական էր, որ մեծ բրգաձև շինությունից հեռու նույնպես կային փոքր շինություններ, որոնք ծածկված էին հողով, սակայն նշմարվում էր նրա բրգաձև կառուցվածքն ու աստիճանաձև արտաքինը։ Ու փաստացի մեր երկրում կա այսպիսի պատմամշակութային կոթող, որն ուսումնասիրվել է շատ քիչ, կամ էլ գրեթե չի ուսումնասիրվել։ Առաջին հերթին այս շինությունը պիտի գրավի բոլորին, քանի որ աշխարհի շատ երկրներ կերազեին, որ իրենց տարածքում լիներ պատմական այսպիսի շինություն։ Այդ երկրների մեկ րոպե անգամ չէին մտածի ու համապատասխան ֆինանսավորումը կտրամադրեին այդտեղ գիտական աշխատանքներ իրականացնելու համար։