100 տարի առաջ թուրքն էր սպանում նորածին երեխային, այսօր հայ մայրն է աղբանոց նետում իր երեխային․ հայի էվոլյուցիան 21-րդ դարում
Դպրոցական տարիներից շատերը կհիշեն, որ ապրիլի 24-ի նախօրեին յուրաքանչյուր դասարանի դասղեկը խոսում էր ցեղասպանության մասին, պատմում էր պատմություններ, թե հայերին ինչպես են սպանել թուրքերը, ինչպես են հղի կանանց որովայնը կտրել ու այնտեղից դուրս հանել երեխաներին, ինչպես են կրակի մեջ այրել նորածին երեխաներին։ Այդ ամենը լսելիս շատ երեխաներ զարհուրում էին, մի փոքր վախենում, ատում թուրքերին ու որոշում, որ պիտի ամբողջ կյանքում ատեն այդ ազգին։
Հետո ցեղասպանության մասին խոսում էր հեռուստատեսությունը։ Ներկայացնում էին կադրեր, որտեղ պատկերված էր Արևմտյան Հայաստանը, մեր գեղեցիկ եկեղեցիները, որոնք քանդված էին, իսկ մի մասն էլ ծառայում էին որպես անասնագոմեր։ Ու շատ երեխաների մանկական ուղեղում չէր տեղավորվում, թե ինչպես կարելի էր անասնագոմ դարձնել Աստծո տունը, իսկ նորածին երեխաներին սպանել։ Պատասխանը մեկն էր․ նա թուրք է։
21-րդ դար, 2018 թվական, Հայաստան։
Հայաստանի Հանրապետության տարածքում կան բազմաթիվ քանդված եկեղեցիներ։ Մի մասը վերածվել է անասնագոմերի, մի մասը կամաց-կամաց քանդվում է ու ծառայում որպես շինանյութ։ Անտերության են մատնված «անտեր» գյուղերում մնացած փոքրիկ մատուռները։ Քանդվում են զանգակատներ, եկեղեցիների գմբեթներից ընկնում են խաչեր, իսկ Երևանում կառուցվում են նոր, ժամանակակից եկեղեցիներ։
Այս նույն ժամանակաշրջանում աղբանոցներում հայտնաբերվում են նորածինների դիակներ։ Հայ մայրերը սեփական ձեռքերով սպանում են նոր-նոր կյանք մտած, կամ միգուցե դեռ արևի լույս չտեսած մանուկներին։ Միգուցե այդ մանուկներից մեկն ապագա Չարենցն է, Կոմիտասը, կամ մի անարժան մարդ։ Բայց փաստացի հայ մայրն իր ձեռքով աղբանոցն է նետում իր երեխայի կիսակենդան դիակը։
100 տարի առաջ մեզ էին կոտորում, իսկ 100 տարի հետո մենք ինքներս ենք կոտորում մեզ։ Մենք անասնագոմ ենք սարքում մեր եկեղեցիները ու քարկոծում Արևմտյան Հայաստանում եկեղեցին անասնագոմ սարքած քուրդ կամ թուրք գյուղացուն։
Իսկ ինչու ենք սպանում մեր նորածին երեխաներին ու պղծում մեր եկեղեցիները։ Պատասխանը մեկն է։ Սա 21-րդ դարի հայն է։