Ինչո՞ւ Լևոն Ալթունյանը մատնացույց արեց բուժհամակարգի աղբավայրը
Խորհրդային տարիներին հստակ մոտեցում կար բուժհիմնարկներում. այն անվճար էր, թեև բժիշկները ցածր աշխատավարձ էին ստանում, սակայն հանրությունը սնանկ չէր և կարողանում էր լրացուցիչ վճար տալ բժիշկներին և բուժքույրերին` մատուցած ծառայությունների դիմաց:
Ի դեպ, բժիշկների ցածր աշխատավարձը կապում են Ստալինի հետ, երբ նրան ասում են, որ բժիշկները ցածր աշխատավարձ են ստանում, պատասխանում է, որ քաղաքացիները կպահեն բժիշկներին, այլ կերպ ասած` կաշառք կտան: Կաշառք կամ մաղարիչ անելու մոտեցումը հատուկ էր խորհրդային բժշկությանը, իհարկե ոչ միայն բժշկությանը, և այդ սկզբունքից հետագայում չկարողացան ազատվել:
Բուժհաստատությունները վճարովի՞ են, թե՞ անվճար, ինչպե՞ս վճարել, պետպատվերով ինչպե՞ս առողջանալ, ինչպե՞ս առանց ծանոթի ստանալ լավ բուժօգնություն, ինչպե՞ս չխաբվել հիվադանոցներում, ինչպե՞ս չդառնալ բժիշկների զոհը. այս հարցերը դեռևս հստակ լուծում չունեն:
Առողջապահական համակարգի թերություններն այդպես ակնառու չեն, ինչպես Լևոն Ալթունյանի ժամանակ: Հենց նրա դեղերի մասին նոր օրենքով առաջ եկան համակարգի մութ կողմերն ու փտածությունը:
Նախ պարզվեց, որ չեն կարողանում ողջ համակարգը համակարգել, նաև չեն կարող բժիշկներին ստիպել գործել օրենքով, չեն կարողանում քաղաքացիներին զերծ պահել քաշքշուկներից, չեն կարողանում առաջին օղակը հզորացնել, չեն կարողանում քաղաքացուն պատշաճ բուժօգնություն մատուցել:
Թեև Ալթունյանը փորձում էր համակարգում նորություն մտցնել` ի դեպ, կիրառել միջազգային փորձը, սակայն անմիջապես «միջազգային փորձին» հետևեց տեղական խարխուլ բուժհամակարգը:
Համակարգում ով կարողանում է, փող է աշխատում, ով չի կարողանում, բողոքում է, ով կարողանում է, յուրաքանչյուր այցելուի «սարքում է» իր հիվանդը, ով չի կարողանում, մնում է առանց այցելության: Նաև ներքին պայմանավորվածություն կա հիվանդանոցներից, բժիշկներից պացիենտ «չփախցնել», ինչն էլ երբեմն դառնում է դժբախտ ելքերի պատճառ:
Որ բժիշկը ում կարողանում է հաջողացնել, իրենով է անում և բուժում իր մասնագիտության գծով, ինչքանով որ մասնագիտությանը տիրապետում է, իսկ դեղերի վերաբերյալ մեծ չէ առանձնապես վստահությունը, մարդիկ փորձում են արտերկրից դեղեր ձեռք բերել:
Թեև այժմ Ալթունյանին հնարավորինս պախարակում են, սակայն հետագայում շնորհակալ կլինեն, որ նա փտած ծառի վրա, միջազգային փորձն էր պատվաստում, որն էլ ի հայտ բերեց համակարգի փտածությունը: Երևի Ալթունյանն ինքն էլ չէր գիտակցում, թե իր միջազգային փորձով ինչպես է տակնուվրա անելու բուժհամակարգը, այնպես որ՝ հանրությունը պետք է շնորհակալ լինի Ալթունյանին, ով բացեց բժշկական համակարգի վերջին վարագույրը, որտեղ այսքան տարի խնամքով պահպանվել էր համակարգի աղբավայրը: