Խորհրդավոր ավտովթարը, Մինասի ընկերների տարօրինակ մահն ու այն միակը, ով գիտեր, թե երբ է Մինասը տանից դուրս գալու․ Մինասի առեղծվածային մահը
1975 թվականի փետրվարի 16-ին Երևանում վրաերթ տեղի ունեցավ, ինչի հետևանքով մահացավ հայտնի նկարիչ Մինաս Ավետիսյանը։ Մինասի մահվան հանգամանքները մինչ օրս մնում են առեղծված։ Առեղծվածային էին նաև մի շարք այլ դեպքեր, որոնք տեղի ունեցան Մինասի կենդանության օրոք․ Մինասին ուղարկված անանուն նամակները, արվեստանոցում տեղի ունեցած հրդեհը, ինչի հետևանքով այրվեցին նկարչի կտավներն ու մի շարք անձնական ու արխիվային նյութեր։ Իսկ այն, ինչ տեղի ունեցավ վրաերթի ժամանակ ու վրաերթից հետո, մինչ օրս շատերի համար զարմանալի է։
Սովետական իշխանությունները չէին կարող ընդունել Մինասին, քանի որ նա չէր ենթարկվում Կոմունիստական կուսակցությանը։ Այդ ամենն ավելի թեժացավ այն ժամանակ, երբ Մինասը հրաժարվեց նկարել Լենինին ու ասաց իր հայտնի խոսքերը․ «Լենինն Ապոլոնը չէ, որ նկարեմ։ Նկարիչը բեռնակիր համբալ չէ, որ ինչ դնեն շալակին տանի։ Չե՛մ նկարել ու չե՛մ նկարելու»։
NEWSPRESS.am-ը զրուցեց մի մարդու հետ, ով Մինասի առեղծվածային մահվան մասին գիտեր որոշակի տեղեկություններ, սակայն չցանկացավ ներկայանալ՝ հասկանալի պատճառներով։
«Այդ ժամանակ պարզ էր, որ Մինասին վաղ թե ուշ սպանելու են, քանի որ նա չէր ենթարկվում Կոմունիստական կուսակցությանը, կուսակցության գաղափարախոսությանն ու հրամաններին։ Մինասի արվեստում չկար քննադատական ու հակասովետական ինչ-որ բան, սակայն նա իր ելույթներում, զրույցների ու գրավոր խոսքի ժամանակ ներկայացնում էր իր տեսակետը։ Մինասը հրաժարվեց նույնիսկ նկարել Լենինին և դա նույնպես մեծ հարված էր Կոմունիստական կուսակցության համար։ Այդ ժամանակ շատերը մեծ հաջողությունների էին հասնում Լենինին նկարելով, սակայն Մինասի նման պինդ մարդիկ քիչ էին, ովքեր զոհ գնացին հանուն իրենց գաղափարի ու անհատական մտածողության»։
Մեր զրուցակիցը խոսեց նաև Մինասի առեղծվածային մահվան ու դրանից հետո տեղի ունեցած դեպքերի մասին։
«Մինասի մահը ցնցեց ամբողջ Հայաստանը։ Այդ ժամանակ ոչ ոք չէր հավատում, որ ավտովթարը կազմակերպված չէր, պարզապես վախենում էին խոսել։ Սակայն պետք է ուշադրություն դարձնել, որ «չստացված» ավտովթարից հետո Մինասի մահվան կազմակերպիչներն իրենց սև գործն արեցին բժիշկների օգնությամբ։ Ես կարող եմ ասել, որ ավտովթարի պահին միայն մեկ մարդ գիտեր, որ այդ օրը Մինասը դուրս է գալու տանից այդ ժամին ու քայլի այդ փողոցով։ Շատերն այդ մարդուն անտեսում են ու չեն էլ հավատում, որ Մինասի մահվան հետևում կարող է այդ մարդը կանգնած լինել։ Միայն «նա» գիտեր, որ Մինասը տանից դուրս է գալու։ Ավտովթարից հետո բժիշկներն ասացին, որ նրա կյանքին ոչ մի վտանգ չի սպառնում։ Կարո՞ղ եք բացատրել, թե ինչպե՞ս եղավ, որ իրեն լավ զգացող, թույլ մարմնական վնասվածքներ ստացած մարդը, ով լավ էր ու տեղափոխվելու էր պալատ, հանկարծամահ եղավ։ Այդպես չի լինում։ Այդպես կազմակերպում են ու անում։ Ավտովթարի անհաջող փորձից հետո կազմակերպիչներին օգնության հասան բժիշկները»։
NEWSPRESS.am-ի զրուցակիցն ուշադրության հրավիրեց նաև այն փաստին, որ Մինասի մահվանից հետո խորհրդավոր պայմաններում սկսեցին մահանալ նրա ընկերները։
«Մի հայտնի լուսանկար կա, որտեղ Մինասն է ու իր ընկերները։ Մինասի մահվանից հետո այդ մարդիկ սկսեցին մահանալ։ Մեկը կենաց խմելու ժամանակ, մյուսը՝ գազի թունավորումից, երրորդը՝ գետի մեջ խեղդվեց ու այսպես շարունակ։ Այսպիսի պատահականություններ չեն լինում։ Հստակ երևում էր, որ կար կազմակերպիչ ու այդ թիմն աշխատում էր շատ պրոֆեսիոնալ։ Անկախ այն փաստից, որ հրամանը եկել էր Մոսկվայից, այնուամենայնիվ, Մինասին սպանեցինք մենք։ Այնպես, ինչպես և սպանեցինք Չարենցին, Բակունցին և շատ ուրիշ հզոր մարդկանց։ Անցել են շատ երկար տարիներ, սակայն մինչ օրս չգիտենք՝ ինչն ինչպես եղավ ու փնտրում ենք մեղավորների»։