Երևանի ամենահին` Կոզեռնի գերեզմանատան առեղծվածը․ Ի՞նչ կա պահպանված հիմա գերեզմանատնից (լուսանկարներ)
Երևանի Կենտրոն վարչական շրջանում է գտնվում Կոզեռն թաղամասը, որը թերևս հայտնի է միայն այդ թաղամասի բնակիչներին ու այն քչերին, ովքեր ինչ-ինչ պատճառներով անցել են թաղամասով։ Կոնդ թաղամասի հարևանությամբ գտնվող Կոզեռն թաղամասը Հին Երևանի փոքրիկ պատառիկներից է։ Այնտեղ կարելի է տեսնել հին տներ, շենքերի կիսաքանդ պատառիկներ ու գյուղական տներ։
Թաղամասը կոչվում է 11-րդ դարում ապրած գիտնական, տոմարագետ ու վարդապետ Հովհաննես Կոզեռնի անունով։ Նրա անունով է կոչվել նաև Երևանի ամենահին գերեզմանատունը, որը Պռոշյան փողոցից ձգվել է մինչև ներկայիս Սիրահարների այգու տարածքը։ Հովհաննես Կոզեռնի գերեզմանոցի վրա էլ կառուցվել է մատուռ, որը 17-րդ դարում ավերվել է երկրաշարժից, ապա նորից վերանորոգվել, իսկ հիմա այդ մատուռի տեղում բնակելի տուն է։
Պատմական փաստերը վկայում են, որ այդ գերեզմանատանը թաղումներ իրականացվել են մինչև 1930-ական թվականները։ Հիմա Կոզեռնի թաղամասում դժվար է գտնել տարեց մարդու։ Ինչպես թաղամասի բնակիչներն են ասում. «Գերեզմանաքարերի պես էլ էս թաղամասի տարիքովներն էլ գնացին»։
NEWSPRESS.am-ի հետ զրույցում Կոզեռն թաղամասի բնակիչ Աշոտ պապը նշեց, որ ժամանակին թաղամասում նշմարվում էին մի քանի գերեզմանաքարեր, իսկ հիմա ոչինչ չկա։ Նա փաստեց նաև՝ այստեղ տուն կառուցողները շատ հաճախ փորում են ու հանդիպում մարդկանց ոսկորներ և չեն հասկանում, թե ինչո՞ւ այս տարածքում այսքան շատ ոսկորներ կան։ Տարեցներից ոմանք էլ նշեցին, որ 30-ականներին Սովետական ժամանակաշրջանում քանդեցին գերեզմանատունն ու սկսեցին տներ ու շենքեր կառուցել:
Կոզեռնի թաղամասում կանգուն է մնացել միայն մատուռը, որի մասին կան պատմական հիշատակություններ ու փաստեր, որ այդ մատուռի տակ է թաղված Հովհաննես Կոզեռն վարդապետը։ Հիմա մատուռի տեղում բնակելի տուն է, իսկ տան սենյակներից մեկի պատերն էլ հենց մատուռի պատերն են։
NEWSPRESS.am-ի հետ զրույցում տան բնակիչ 60-ամյա Ֆահրադ Մկրտչյանն ընդգծեց, որ իր հայրը գնեց այս տարածքն ու տունը կառուցելուց հետո միայն իմացավ, որ սա Կոզեռնի գերեզմանատան մատուռն է։
«Ես չեմ ծնվել այստեղ, սակայն 1970 թվականից ապրում եմ էստեղ։ Հայրս գնեց այս տարածքն, ու սկսեցինք շինարարական աշխատանքներ անել։ Տունը վերջացնելուց հետո միայն իմացանք, որ սա մատուռն է։ Տան սենյակներից մեկի բոլոր պատերն ամբողջությամբ մատուռի պատերն են ու դրա համար էլ սենյակը կամարաձև է։ Պահպանվել է նաև մատուռի կամարաձև դուռը։ Այստեղ շատ մարդիկ են եկել, տեսել ու զարմացել»։
Ֆ․ Մկրտչյանն ընդգծեց, որ մի քանի անգամ այցելել են իրեն ու զանազան առաջարկներ արել, սակայն մինչ օրս ամեն ինչ նույնն է։
«Այստեղ նույնիսկ եկել է Գարեգին Բ կաթողիկոսն ու նշել, որ հավանաբար ինձ կտրամադրեն համապատասխան տուն և կվերցնեն այս տարածքն ու կսկսեն մատուռի վերականգնողական աշխատանքները։ Այդ նույն առաջարկով եկել են նաև շատ պաշտոնյաներ։ Սակայն մինչ օրս ամեն ինչ նույնն է։ Տարածքում պահպանված ոչինչ չկա հին գերեզմանատնից։ Իսկ նոր տներ կառուցողներն էլ փորելու ընթացքում գետնից հանում են գանգեր ու ոսկորներ, որոնք Կոզեռնի գերեզմանատան թաղված մարդկանց ոսկորներն են»։
Այն սենյակում, որտեղ հիմա պահպանվում են մատուռի պատերը, ապրել է Ֆահրադ Մկրտչյանի որդին։ Իսկ թե ո՞վ է եղել նրա որդին, NEWSPRESS.am-ը կներկայացնի առաջիկայում: