Փոխզիջումային համաչափություն․ Բաքուն պետք է ճանաչի Արցախի անկախությունը
Հայաստանի ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյանը, այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ, անդրադառնալով Ղարաբաղյան կարգավորման բանակցային գործընթացի հետ կապված հարցերին, ըստ էության ամփոփեց տարին, ասելով, որ առաջիկայում Փաշինյան-Ալիև մակարդակոց հանդիպում չի պլանավորվում, իսկ հանդիպումներն ու բանակցային գործընթացի հետ կապված աշխատանքները կշարունակեն առաջ տանել ինքն ու Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Էլմար Մամեդյարովը։
Ըստ էության, նախարար Մնացականյանը կարելի է ասել ամփոփեց տարին՝ գոնե Ղարաբաղյան հիմնահարցի կարգավորման բանակցային գործընթացի մասով։ Կարելի է ասել, որ դրական իմաստով տեղաշարժեր և ձեռքբերումներ չկան։ Ավելին, աշխատանքները դեռևս բուն բանակցություններին էլ չեն հասել և այժմ գտնվում են այն փուլում, որը անվանվում է ժողովուրդներին խաղաղության նախապատրաստելու կամ խաղաղության նպաստով միջավայրի ապահովման։
Զոհրաբ Մնացականյանի խոսքերից կարելի է հասկանալ, որ մեկ ու կես տարվա ընթացքում, այսինքն Նիկոլ Փաշինյանի ողջ վարչապետության այս շրջանում հիմնական պայմանավորվածությունները, սկսած վերելակային դիվանագիտությունից մինչև Աշխաբադ, եղել են հենց այս հարթության վրա ու բուն փոխզիջումների հետ կապված հարցերին անդրադարձ չի եղել կամ, եթե եղել է, ապա չափազանց քիչ։ Սա հուշում է, որ ներկայումս կարևորվում է հենց այդ փուլը՝ ապահովել խաղաղության միջավայր, վերականգնել հորիզոնական վստահությունը կողմերի միջև, զերծ մնալ այն ամենից, ինչը կբերի լարման, որն իր հերթին կապահովի այն միջավայրը, որպեսզի դիվանագետները նստեն ու սկսեն արդեն բուն կարգավորման կամ որ նույնն է՝ փոխզիջումների մասին խոսել։
Ուշագրավ է հաջորդ միտքը, որը Մնացականյանը արդեն երկրորդ անգամ է ասում․ խոսքը փոխզիջումների համաչափությանն է վերաբերվում։ Այսինքն՝ ով ինչ է զիջում ինչ է ստանում զիջածի դիմաց, և դրանք պետք է լինեն համաչափ։ Պարզ ասած, սա կարելի է համարել Փաշինյանի հայտնի ֆորմուլայի վարիացիաներից մեկը, ըստ որի Ղարաբաղյան կարգավորումը պետք է համահունչ լինի և Հայաստանի, և Ադրբեջանի և Արցախի ժողովուրդների շահերին։ Սա կարևոր ինքնապաշտպանական ֆորմուլա է, որը կարող է բավականին նեղ դրության մեջ դնել Բաքվին, քանի որ ենթադրենք Հայաստանի կողմից որոշ տարածքների հնարավոր վերադարձի դիմաց, ինչը կարելի է համարել փոխզիջումների մասով վերին շրիշակ, Բաքուն պետք է ճանաչի Արցախի անկախությունը, այսինքն Արցախի ժողովուրդը ինքնորոշման իրավունքը պետք է իրացնի։
Մնում է, որ հնարավոր լինի այս ֆորմուլան մինչև վերջ պնդել ու հասնել որոշակի արդյունքի։ Արդեն Փաշինյան-Ալիև հանդիպման հետ կապված, թերևս նման հանդիպում կլինի արդեն 2020-ին։
Յակոբ Բերգեր